Uluslararası Multipl Skleroz (MS) Federasyonu ve Dünya Sağlık Örgütü tarafından her yıl Mayıs ayının son Çarşamba günü Dünya MS Günü olarak ilan edilmiştir. Türkiye’de “Multipl Skleroz” hastalığının farkındalığını arttırmak, hastalık ile ilgili gerçek dışı algıları düzeltmek, MS’lu kişiler ve aileleri ile dayanışma içinde olmak amacı ile toplantılar, konferanslar, konserler, hasta okulları vb aktiviteler düzenlemektedir.
Multipl skleroz nedir?
Multipl Skleroz genç erişkinlerde görülen, genellikle alevlenme ve düzelmelerle seyreden, santral sinir sistemini (beyin ve omurilik) etkileyen bulgularla seyreden, olasılıkla bağışıklık sistemini etkileyerek myelin dediğimiz sinir hücresi kılıfı ve sinir hücrelerinde hasar oluşturan bir hastalıktır.
MS, beyin ve omuriliği etkilediği için çok çeşitli nörolojik belirtilere yol açabilir. MS hastaların çoğunda ataklar ve düzelmelerle, küçük bir grupta ise sürekli olarak ilerleyici belirtilerle seyretmektedir. Ataklar özellikle başlangıç döneminde tamamen düzelme gösterse de ilerleyen yıllarda bazı belirtiler kalıcı hale gelebilir. Ataklar genellikle saatler içinde ortaya çıkan, 24 saatten uzun süren, ateşin ve enfeksiyonun eşlik etmediği yeni nörolojik belirtilerdir. Örnek olarak genç bir kadın hasta bir sabah kalkığında sol gözünün net göremediğini, bulanık gördüğünü veya elinde güç kaybı ve uyuşukluk olduğunu, kahve fincanını iyi tutamadığını fark edebilir. İşte biz bu durumları atak olarak tanımlıyoruz. MS’e bağlı yakınmalar “MS atağı” sırasında ortaya çıkıp daha sonra iyileşebileceği gibi bir kısmı uzun dönemde kalıcı olabilmektedir. Merkezi sinir sistemi hastalığı olan, beyin ve omuriliğin birçok alanını etkileyen MS, görme bulanıklığı, çift görme, görüntünün kayması gibi görme bozuklukları, bir kolda bacakta ya da her iki bacakta güçsüzlük, yürümede dengesizlik, bir veya iki elde titreme, uyuşma, idrar kaçırma ya da yapamama gibi belirtilerle kendini göstermektedir.
Multipl skleroz kimlerde görülür?
Multipl skleroz 20-40 yaş arasında başlayan, kadınlarda daha sık görülen bir hastalıktır. Genellikle alevlenme ve düzelmelerle seyreder. Bazı hastalarda başlangıçtan itibaren, bazılarında ise hastalık başlangıcından yıllar sonra ilerleyici nörolojik bulgular ortaya çıkabilir.
Multipl skleroz tanısında hangi testler uygulanır?
MS birçok hastalığı taklit edebilir ve bu nedenle ayırıcı tanı birçok incelemeyi gerektirebilir. Tanıda ve ayırıcı tanıda MRG (manyetik rezonans görüntüleme) ve beyin omurilik sıvısının (BOS) incelenmesi yararlı yöntemlerdir.
Multipl sklerozun nedeni nedir?
Hastalığın nedeni tam olarak bilinmemekle birlikte multipl skleroz ve immunoloji alanındaki bilimsel araştırmalar “multipl sklerozun” ortaya çıkış nedeni, oluş mekanizmaları, tanısı ve tedavisi konusunda her geçen gün daha yeni bilimsel verilere ulaşmamızı sağlamaktadır. MS hastalığında temel neden vücudun immun sisteminin kendi hücrelerine saldırı yapmasıdır. Genetik yatkınlık dışında MS hastalığının ortaya çıkışını enfeksiyonlar, D vitamini düşüklüğü, sigara gibi çevresel faktörler tetikleyici olabilir. Özelikle sigaranın hastalığın ortaya çıkışında, hastalık seyrinde ve tedavi yanıtında önemli olduğunu gösteren kanıtlar giderek artmaktadır. D vitamini de benzer özellikler nedeniyle önemlidir.
Multipl skleroz ne değildir?
MS hastalığı ile ilgili olarak yanlış bilinen bazı konuları düzeltmek önemlidir;
- Multipl Skleroz bulaşıcı bir hastalık değildir, aynı evi paylaşan aile bireylerine, aynı ortamda çalışan iş arkadaşlarına bulaşmaz.
- Ailevi yatkınlık bazı bireylerde tanımlanmasına karşın sadece genetik geçişli bir hastalık değildir.
- MS hastaların çocuk sahibi olmalarını engelleyen bir hastalık değildir. MS hastaları uygun tedavi yönetimi ve ilaç seçimi ile çocuk sahibi olabilirler.
- Multipl Skleroz öldürücü bir hastalık değildir.
- MS ruhsal bir hastalık değildir.
- Multipl Skleroz tedavisi olmayan, çaresiz bir hastalık değildir. Gelişen yeni tedavi yöntemleri ile MS tedavi edilebilir bir hastalıktır.
- Genel olarak yanlış bilinenin aksine MS’li kişilerin çoğunluğu olağan hayatlarına devam edip çalışabilirler.
COVID-19 ve MS
MS hastaları da diğer bireyler gibi risk altındadır. Yaş ile ve özürlülük artması ile risk artmaktadır.
Sağlık bakanlığının korunma ve hijyen önerilerine uymanın önemini biliniz ve evde kalınız. Dışarı çıkmanız gerektiğinde mesafeyi koruyunuz ve maske takınız. Maskenizi ellemeyiniz.
Covid-19 enfeksiyon riski açısından Sağlık Bakanlığı tarafından yapılan uyarılara (mümkün oldukça evlerinden dışarı çıkmamaları, kalabalık ortamlardan uzak durmaları, diğer kişilerle en az bir metrelik bir temas mesafesi sağlamaları, temizlik ve hijyen kurallarına dikkat etmeleri, toplu taşıma gibi risk potansiyeli yüksek olan ortamlardan uzak durmaları ve ev ziyaretlerini kısıtlamaları gibi durumlara) dikkat etmeleri yönünden uyarılmaları önerilmektedir.
Sağlıklı besleniniz, doğal besiler kullanınız, uykunuza dikkat ediniz. Gıda takviyesi ve bağışıklık sistemini güçlendirdiği iddiası ile pazarlanan ürünlere itibar etmeyiniz.
“Multipl skleroz bilimsel çalışmalar ışığında giderek daha çok çözebildiğimiz, yeni ve etkin tedaviler ile tedavi seçeneklerinin arttığı, MS’li birey ve nöroloji uzmanı arasında sıkı bir işbirliği gerektiren, sosyal, ailesel ve toplumsal desteğin önemli olduğu bir hastalıktır”.
Yapılan araştırmalar ve yeni bilimsel gelişmeler ışığında artık MS çaresizlik ve ümitsizliğe yol açan, tedavisi olmayan bir hastalık olmaktan çıkmıştır.
Tüm MS hastaları ve aileleri için yarınlar daha sağlıklı ve aydınlık olacaktır.